Plansza przedstawia syntezę planu Krakowskiego Zespołu Miejskiego (zatwierdzonego w czerwcu 1977 r.). Plan tworzony był w latach 1972-76, w warunkach szczególnie sprzyjających koniunkturze gospodarczej. Miało to poważny wpływ zarówno na planowane, wysokie tempo rozwoju, jak i na optymistyczne założenia dotyczące standardów zaspokajania potrzeb mieszkańców, a w konsekwencji na wielkość nowych terenów przeznaczonych w planie dla potrzeb inwestycyjnych. Zaprojektowany układ przestrzenny KZM jest odzwierciedleniem propagowanych w latach 70-tych zasad pasmowo-węzłowego systemu sieci osadniczej kraju i linearnych systemów wielkich aglomeracji, bazujących na wykorzystaniu szybkich środków transportu zbiorowego. Na tych właśnie zasadach zaprojektowano w planie KZM pasmo północne (Tonie - Nowa Huta) i południowe (Skawina - Wieliczka - Bodzanów) - spięte obszarem śródmieścia.

Przeprowadzona w latach 1983-84 analiza realizacji planu KZM wykazała znacznie niższe, niż zakładano, tempo rozwoju. Dotyczyło to zarówno przyrostu ludności, realizacji programu ochrony środowiska i programu infrastruktury społecznej, jak i zamierzeń inwestycyjnych w dziedzinie transportu i uzbrojenia technicznego. Jedynym wyjątkiem była zgodna z planem realizacja programu mieszkaniowego, ale w wielu przypadkach bez usług podstawowych. Dotychczasowe wyniki realizacji planu, nowa sytuacja społeczno-gospodarcza lat 80-tych, zmuszająca do bardziej realistycznego spojrzenia na rozwój miasta, a często do dokonywania odstępstw od tego planu, skłoniły do podjęcia decyzji o jego zmianie.

W 1984 r., na mocy Uchwały Rady Narodowej Miasta Krakowa, zostały podjęte przez Biuro Rozwoju Krakowa prace równocześnie nad dwoma planami:

- planem regionalnym społeczno-gospodarczego i przestrzennego rozwoju województwa krakowskiego,
- miejscowym planem ogólnym zagospodarowania przestrzennego miasta Krakowa.

Ta równoległość prac była bardzo korzystna. Pracami nad planem Krakowa kieruje Zespół Generalnego Projektanta w składzie: Zygmunt Ziobrowski (przewodniczący zespołu), Jerzy Grzymek (z-ca przewodniczącgo), Janusz Bardel, Anna Janowska, Ryszard Kinda, Bożena Małachowska, Maria Wysocka, Zbigniew Zuziak przy udziale Zespołu Syntezy Przestrzennej w składzie: Janusz Sepioł, Teresa Berezowska, Leszek Kaczmarski, Elżbieta Koterba, Anna Pikulska-Dutkiewicz, Zofia Piłacik, Aleksandra Strzebońska.

Prace rozpoczęto od diagnozy stanu istniejącego i możliwości rozwoju woj. krakowskiego na tle regionu, ze szczególnym uwzględnieniem miasta Krakowa. Następnie opracowano "Założenia" do projektu planu regionalnego społeczno-gospodarczego i przestrzennego rozwoju woj. krakowskiego, zatwierdzone Uchwałą Rady Narodowej Miasta Krakowa z dnia 18 czerwca 1986. W założeniach tych dokonano wyboru długookresowej strategii rozwoju regionu polegającej na dekoncentracji potencjału społeczno-gospodarczego. Wg tej strategii Kraków powinien rozwijać wszystkie dotychczasowe funkcje w warunkach hamowania rozwoju ilościowego i przyspieszenia zmian jakościowych. Znacznej aktywizacji gospodarczej powinny podlegać małe miasta w sąsiedztwie i strefa podmiejska Krakowa.

Dalszym etapem prac planistycznych było opracowanie "Założeń" do miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego miasta Krakowa, zatwierdzonych Uchwałą Rady Narodowej Miasta Krakowa z dnia 25.03.87. W tym dokumencie Rada Narodowa wskazała na  wariant "przebudowy" jako podstawę do opracowania projektu planu. O wyborze tego wariantu zadecydowały trzy okoliczności:

- bariera tkwiąca w nisko sprawnych systemach transportu zbiorowego, powstrzymująca, do czasu budowy metra, przed dalszym rozluźnianiem i rozrostem zabudowy,
- duże rezerwy terenów położonych wewnątrz obszaru zainwestowania miejskiego, wskazanych do przebudowy lub intensyfikacji zagospodarowania, wynoszące ok. 2,5 tys. ha.
- konieczność ochrony terenów otaczających Kraków o wysokiej przydatności dla produkcji rolnej.

Idea przebudowy została rozwinięta w projekcie planu Krakowa (zobacz mapkę), który w połowie 1988 r. zostanie przedstawiony Radzie Narodowej Miasta Krakowa do uchwalenia.

Zgodnie z tym projektem nadal będą rozwijane wszystkie dotychczasowe funkcje miasta. Najszersze preferencje tworzyć się będzie dla rozwoju nauki, kultury, turystyki i lecznictwa specjalistycznego oraz ich wzajemnego powiązania i współdziałania z funkcjami produkcyjnymi. Rozwój produkcji przemysłowej będzie ukierunkowany na te dziedziny, które nie są uciążliwe dla środowiska, mają zaplecze w krakowskim ośrodku naukowo-badawczym, służą rozwojowi pozostałych funkcji i zaopatrzeniu rynku lokalnego. Pożądane zmiany strukturalne w przemyśle będą osiągane poprzez:

- sukcesywną likwidację produkcji surowcowej nie znajdującej oparcia w surowcach lokalnych i nie służącej do uszlachetnionego przetwórstwa na miejscu,
- przebudowę istniejącego przemysłu chemicznego na wysokoprzetwarzający i małotonażowy,
- przebudowę struktury przemysłu spożywczego, preferującą rozwój produkcji związanej z lokalną bazą surowcową i lokalnym rynkiem,
- maksymalną rozbudowę przemysłu elektronicznego i elektrotechnicznego,
- umiarkowaną rozbudowę przemysłu metalowego i poligraficznego, służącą ich unowocześnieniu.

Ponadto zdecydowanie będzie się zwiększać udział małych zakładów produkcyjnych.

Wymierne rezultaty powinny uwidocznić się do roku 2000 i w następnym 15-leciu w następujących zmianach:
a) Wzrośnie liczba mieszkańców Krakowa z 740,1 tys. w 1985 r. do 780,0 tys. w roku 2000 i 800,0 tys. w roku 2015. Równolegle postępować będą zmiany w strukturze wieku ludności. Maleć będzie udział dzieci i młodzieży do lat 17, spadnie po r. 2000 udział ludności w wieku produkcyjnym, natomiast blisko o 10% wzrośnie udział ludności w wieku poprodukcyjnym.
b) Znacznie wolniej niż dotąd rosnąć będą zasoby siły roboczej, z 336 tys. w roku 1985 do 363 tys. w roku 2000 i zaledwie do 365 tys. w roku 2015.
c) Nadal wzrastać będzie ilość miejsc pracy, ale przede wszystkim będzie zmieniać się ich struktura. Maleć będzie udział miejsc pracy w sektorach I (górnictwo, przemysł wydobywczy) i II (przemysł przetwórczy) na korzyść wzrostu miejsc pracy w sektorze III (usługi).
d) Następować będzie zmiana proporcji w rozmieszczeniu usług bytowych pomiędzy centrum a pozostałą częścią miasta. Dziś w centrum jest usytuowane 47% powierzchni usług bytowych, w przyszłości skupiać będzie tylko 33%.
e) Będzie także zwiększać się rozproszenie miejsc pracy w celu przybliżenia ich do miejsc zamieszkania.
f) Wzrośnie udział mieszkań w zabudowie jednorodzinnej z 17% do ponad 25%.
g)  Nastąpią zmiany w strukturze użytkowania terenów. Wzrośnie udział terenów mieszkalnictwa, usług i zieleni, spadnie udział terenów przemysłu, infranstruktury technicznej i terenów specjalnych.

Rozwój przestrzenny Krakowa do roku 2000, będzie podporządkowany następującym zasadom:

- pierwsza polega na dostosowaniu profilu produkcji, technologii i wielkości zatrudnienia w Kombinacie HiL do parametrów gwarantujących eliminację zagrożenia dla środowiska i zahamowanie rozrostu miasta,
- druga polega na przyspieszeniu procesów przebudowy, modernizacji i intensyfikacji zabudowy na obszarze istniejącego zainwestowania. Uzyskiwane rezerwy terenowe w pierwszej kolejności będą przeznaczone dla brakujących usług podstawowych, urządzeń wypoczynku codziennego, komunikacji, ważnych obiektów usług ogólnomiejskich i mieszkalnictwa,
- trzecia polega na kształtowaniu struktury funkcjonalno-przestrzennej Krakowa jako "miasta małych miast", co pozwoli na zachowanie odrębności tradycji, klimatu społecznego i charakteru architektonicznego,
- czwarta polega na nawiązaniu nowych form przestrzennych do istniejących, które stanowią o wartości i atrakcyjności miasta,
- piąta polega na uznaniu wielofunkcyjnych skupisk i ciągów aktywności miejskich, historycznych zespołów zabudowy i ważniejszych obiektów, jako elementów krystalizujących układ przestrzenny Krakowa, którym powinien być podporządkowany sposób zagospodarowania terenów z nimi sąsiadujących.

opracował: Zbigniew Ziobrowski
za Atlas Miasta Krakowa, Kraków 1988

Pobierz planszę Planu (opracowanie Krystian Seibert)